نورنیوز-گروه فرهنگ: در روزهای گذشته ۴۶ نماینده مجلس طرحی با عنوان «استفاده بهینه از اشیا باستانی و گنج‌ها» را ارائه داده‌اند که به نظر می‌رسد در صورت تصویب آن، آسیب‌های اساسی برای اشیا باستانی کشف شده در محوطه های حفاری در پی‌خواهد داشت.
در ماده سه این طرح اعلام شده وزارت میراث فرهنگی موظف است به دارندگان مدرک مرتبط با باستان شناسی و تاریخ در سطح فوق لیسانس مجوز کاوش دهد. این درحالی است که حفاری در این محوطه‌ها باید زیر نظر وزارت میراث فرهنگی و دانشکده‌های باستان‌شناسی انجام پذیرد تا ضمن جلوگیری از هرگونه سو استفاده و آسیب رساندن به اشیا مکشوفه، تجربه حفاری و استخراج نیز ثبت شود و به سایر نهادهای علمی انتقال یابد.
نکته مهم‌دیگر این است که اساسا عدم حفاری در یک محوطه به این دلیل است که دانش باستان‌شناسی بخش‌هایی را به صورت دست نخورده باقی می‌گذارد تا در آینده با دانش بیشتری کشف و بررسی شوند.
مزایایی که برای این طرح برشمرده شده کاملا حاکی از عدم درک ارزش معنوی اشیا تاریخی است. برای مثال یکی از مزایای طرح «تبدیل شدن ایران به هاب منطقه‌ای خرید و فروش آثار باستانی و ورود ارز به کشور» عنوان شده که به وضوح این نگرش اشتباه را نشان میدهد.
نفس اطلاق کلمه «گنج» به اشیا تاریخی و کاربرد عبارت «بهینه سازی» به معنای تبدیل این آثار به پول، بدون در نظر گرفتن ارزش معنوی آن‌ها نیز بیانگر عدم شناخت این حوزه از سوی ارائه دهندگان طرح است.
سال ۸۹ نیز حمید بقایی رییس وقت سازمان میراث فرهنگی طرحی شبیه طرح فعلی به مجلس ارائه کرد که هدف آن ایجاد بازار خرید و فروش اشیاء تاریخی در جزایر کیش و قشم بود. همان زمان نیز این طرح با جدیت مورد نقد قرار گرفت. مطرح شدن مجدد طرحی با این شباهت در مجلس فعلی بسیار تامل برانگیز است.
اما مهم‌ترین بخش این طرح که می‌تواند آسیب‌های کلان و جبران ناپذیری را متوجه میراث فرهنگی کشور کند فراهم آوردن شرایط خروج قانونی این اشیا از کشور است. در این طرح گفته شده که اگر ثبت کننده شی، تمایلی به خرید نداشت پس از ۷ ماه هر ایرانی عضو سامانه می‌تواند آن را بخرد. خارجی‌هایی که سابقه عضویت یک ساله در سامانه داشته باشند نیز می‌توانند برای خرید اشیاء اقدام کنند!
در بخش دیگری از این طرح آمده است؛ آثاری که دارای ارزش کلان هستند باید توسط دولت خریداری شود. این در حالی است که در بسیاری موارد، ارزش، قدمت و اهمیت شی کشف شده تا سال‌ها مشخص نیست. از سویی دیگر گاهی یک شی تاریخی با وجود قدمت اندک دارای بار علمی و تحقیقاتی بسیاری است و تحت هیچ شرایطی نباید از کشور خارج شود.
آثار تاریخی ایران همواره در معرض تهدید سوداگری، قاچاق به خارج و از بین رفتن در فرایند کشف و جابجایی بوده‌اند.جستجوئی اولیه در شبکه های اجتماعی با کلید واژه های «دفینه» ، «گنج» و امثال آن میزان توجه عجیب و غریب به یافتن اشیای تاریخی و فروش آن را مشخص می کند. تقریبا روزی نیست که اخبار حفاری‌های غیرقانونی در محوطه‌های تاریخی به گوش نرسد. موضوعی که بارها به عنوان تهدیدی جدی از سوی یگان حفاظت میراث فرهنگی اعلام شده است.
در این شرایط که می‌بایست مجلس با قانون‌گذاری صحیح، نظارت‌ها برای حفظ اصولی این آثار را افزایش داده و فرایند حفاری‌ها را به نهادهای علمی منحصر کند و با هرنوع خروج این اشیا از کشور مخالفت ورزد مطرح شدن چنین طرحی جای سوالات جدی دارد.
نورنیوز