نورنیوز ـ گروه فرهنگ: «ساترا» سازمانی است که مستقیماً زیر نظر سازمان صداوسیما اداره شده و وظیفه‌ی نظارت بر تولیدات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی را بر عهده دارد.
شبکه نمایش خانگی و سریال‌هایی که در پلتفرم‌های مختلف پخش می‌شود به ویژه پس از پاندمی کرونا و تعطیلی سالن‌های نمایش، اکنون بخش مهمی از سبد فرهنگی جامعه را در اختیار گرفته و سهمشان در پر کردن اوقات فراغت خانواده‌ها روز به روز بیشتر می‌شود.
سریال‌های شبکه‌های خانگی گرچه با سرمایه‌های خصوصی تولید می‌شوند و از این جهت با تولیدات صداوسیما که وصل به بودجه عمومی است تفاوت دارند اما آنچه وجود نهادی مانند ساترا را ضروری کرده مسئله محتوای تولیدات فرهنگی از این دست و تطابق آن با باورها و هنجارهای فرهنگی جامعه است.
به طور قطع ایجاد زمینه برای افزایش تولیدات فرهنگی حتی با هدف پرکردن هدفمند اوقات فراغت بخش‌های مختلف جامعه اقدامی پسندیده و نیازمند پشتیبانی جدی است.
گرم شدن این بازار هم به تامین نیازمندی‌های فرهنگی جامعه کمک کرده و هم اقتصاد این حوزه را با رونق روبرو می‌سازد اما توسعه و ارتقاء این روند زمانی مطلوب تلقی می‌شود که در مسیر ارزش‌های فرهنگی و اخلاقی جامعه بوده و یا دستِ‌کم در مقابل آن نباشد.
بدون شک این مهم مورد توجه مدیران ساترا نیز قرار دارد و آنها نیز به خوبی بر این مهم واقفند و می‌دانند فلسفه‌ی وجودی این ساختار، نظارت بر محتوا بر اساس اثر فرهنگی و اجتماعی آنهاست.
بر همین اساس قائم مقام رئیس ساترا درباره شاخص‌های ارزیابی به تهیه‌کنندگان این سریال‌های شبکه خانگی گفته بود: آسیب به ارزش‌های نهاد خانواده، آسیب به باورها و اعتقادات، آسیب به ارزش‌های ملی و انقلابی و گفتار نامناسب در ردیف شاخص‌های دارای ممنوعیت هستند.
برای فهم کیفیت این نظارت اما؛ می‌توان به سریال‌های پر مخاطب این روزهای شبکه خانگی نظری انداخت. کمتر مخاطبی وجود دارد که با پیگیری سریال‌های شبکه نمایش خانگی به این نتیجه نرسیده باشد که در اغلب آنها نه‌تنها موارد گفته شده از سوی مسئولین ساترا اجرا نمی‌شود بلکه در برخی موارد محتوایی خلاف این شاخص‌ها نیز ترویج می‌شود.
قبح‌زدایی از روابط زن و مرد پیش از ازدواج، عادی نشان‌دادن شرب‌خمر، پوشش‌های نامناسب، خیانت، استعمال افراطی مواد مخدر و دخانیات و فحاشی تنها بخشی از مواردی است که در سریال‌های مذکور به وفور دیده شده و ظاهرا نظارتی بر آنها نیست.
در یکی از سریال‌های این مجموعه که بنابر پایان‌بندی آن فصل جدیدی را نیز ارایه خواهد کرد به گونه‌ای در خصوص قدرت در ایران صحبت می‌شود که اساسا انگار هیچ اقتدار عالی و قانونی در کشور وجود ندارد و افراد به هر شکلی که بخواهند مبادرت به قتل، غارت، کلاه‌برداری و نفوذ در ارکان مختلف کشور می‌کنند.
الگوبرداری زمخت برخی از این سریال‌ها از تولیدات مشهور غربی و بازتولید سکانس به سکانس آن و انتقال مفاهیمی مانند خشونت و بی‌بند و باری مسئله‌ای کاملا ضدفرهنگی است که ساترا باید در نظارت بر آنها فعال عمل کند.
در حقیقت شبکه‌های خانگی به جای تولید مفاهیمی با ارزش‌های ملی، به جذاب کردن سریال‌ها از طریق خطوط قرمز آن هم در ابعاد شخصی روی آورده و هرچه این محتواها پررنگ‌تر شده، نقدهای اجتماعی و رفتاری در این بخش از رسانه کمرنگ‌تر شده است.
البته مشکلات شبکه‌های خانگی تنها به محتوا محدود نمی‌شود و انواع تضییع حقوق مصرف‌کننده مانند گران‌فروشی و عدم تعهد به منافع مخاطب نیز در این بازار وجود دارد.
برای مثال در برخی از این شبکه‌ها برای دیدن نیم فصل از یک سریال هشت قسمتی باید بیش از هشت هفته اکانت‌های گران این سایت‌ها را خریداری کرد.
یا در مثالی دیگر این پلتفرم‌ها در حالی پیش از پخش، تبلیغات منتشر می‌کنند که هزینه آن را از مخاطب دریافت کرده‌اند.
این در حالی است که معمولا روال ساختارهای مشابه در دنیا این است که هزینه‌های خود را یا از پخش تبلیغ یا از فروش اکانت در می‌آورند و گرفتن هزینه هم از مخاطب و هم از تبلیغات، شیوه متداولی نیست.
با این توصیفات، دلایل متعددی برای بازنگری در مدیریت این مجموعه و شیوه‌های نظارت آن وجود دارد.
انتظار عمومی از مدیریت جدید صداوسیما این است که با توجه به رشد تصاعدی اثرگذاری تولیدات نمایش خانگی، برای ساماندهی روند موجود و نظارت دقیق و سیستماتیک ساترا بر تولید و پخش صوت و تصویر فراگیر اهتمام جدی داشته باشد و مسیر غیر قابل قبول فعلی را به ریل فرهنگی متناسب با باورها و ارزش‌های اعتقادی و اخلاقی جامعه اسلامی بازگرداند.
نورنیوز