نورنیوز-گروه بین‌الملل: در بستر رخدادهای بین المللی و منطقه‌ای و شکل گیری دولت سیزدهم در کشور، ظرفیت‌های دیپلماسی منطقه‌ای مورد توجه واقع شده است. از این منظر می‌بینیم، از لبنان و سوریه گرفته تا عراق، یمن، افغانستان، قفقاز و اخیراً نیز تلاش برای تقویت مذاکرات دوجانبه ایران و عربستان، دیپلماسی منطقه‌ای اهمیتی جدی برای جمهوری اسلامی پیدا کرده است. به عبارت دیگر، منطق راهبردی منطقه گرایی و توجه به همسایگان واجد اقداماتی از آن دست در راستای تقویت ارتباط با همسایگان، تنش زدایی در روابط و تلاش برای تقویت ظرفیت‌ها خصوصاً دیپلماسی اقتصادی است.
در این برنامه که به پرسش‌های مهمی از جمله چگونگی جایگاه و نقش دیپلماسی منطقه‌ای در چارچوب استراتژی دیپلماسی اقتصادی در سیاست خارجی ایران، پاسخ داده شد، آقایان سید رضا صدرالحسینی، کارشناس ارشد منطقه، محمد مهدی شریعتمدار، رایزن فرهنگی سابق ایران در لبنان و صلاح فحص، نماینده جنبش أمل لبنان در ایران به تحلیل و ارزیابی پیرامون دیپلماسی منطقه‌ای ایران پرداختند.
سید رضا صدر الحسینی در این نشست تخصصی تصریح کرد: ما باید به مسأله دیپلماسی منطقه‌ای در سیاست خارجی دولت جمهوری اسلامی ایران یک نگاه همه جانبه در تمامی ابعاد داشته باشیم. این بدان معناست که سیاست باید زمینه را برای اقتصاد و اقتصاد باید زمینه را برای فرهنگ فراهم سازد. در این میان، سیاست، اقتصاد و فرهنگ باید زمینه را برای مهمترین حوزه یعنی امنیت، فراهم کنند.
وی در ادامه نیز افزود: اشتراکات ما با همسایگان تنها در حوزه مرزهای جغرافیایی محدود و محصور نمی‌شود. ما اشتراکات فراوانی با همسایگان خود به ویژه در عرصه فرهنگی داریم که خود یک ظرفیت محسوب می‌شود و باید به بهره برداری از آن پرداخت. بنابراین، مؤلفه‌های مختلفی وجود دارند که به نوعی جمهوری اسلامی ایران و همسایگان آن را به یکدیگر پیوند می‌دهند. باید به این مسأله توجه داشت.
صدر الحسینی عنوان کرد: یکی از محورهای اصلی سیاست خارجی دولت کنونی جمهوری اسلامی ایران، موضوع اقتصاد است. واقعیت این است که در طول سالهای گذشته به ظرفیت اقتصادی در حوزه سیاست خارجی توجه چندانی نشده است. توسعه و تعمیق روابط اقتصادی بخش عمده‌ای از سیاست خارجی دولت کنونی جمهوری اسلامی ایران را تشکیل می‌دهد. این رویکرد و این نوع بازیگری در سیاست خارجی می‌تواند در آینده شکل گیری نظام بین الملل مؤثر باشد.
کارشناس ارشد مسائل منطقه یادآور شد: اگر به رویکردهایی که در قالب برنامه‌های دولت سیزدهم در حوزه سیاست خارجی ارائه شدند، نگاه کنیم به خوبی درخواهیم یافت که بخش قابل توجهی از ابعاد و زوایای مختلف سیاست خارجی دولت کاملاً شفاف است. امروز موضوع «ایجاد توازن» در عرصه سیاست خارجی با قوت مطرح است. این بدان معناست که ما می‌توانیم با کشورهای شرقی و غربی به صورت همزمان روابط متناسب و متوازنی داشته باشیم.
صدر الحسینی همچنین اظهار داشت: در این میان، ارتباط با کشورهای آفریقایی و کشورهای آمریکای لاتین نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است. باید به این نکته توجه داشت که «تنش زدایی» با تلاش برای «حل و فصل» اختلافات کاملاً متفاوت است. ما در طول ۸ سال گذشته سیاست «تنش زدایی» را در پیش گرفتیم اما به نتیجه‌ای نرسیدیم. در واقع، سیاست تنش زدایی نتیجه‌ای جز ذلت و شکست به دنبال نخواهد داشت.
این کارشناس ارشد مسائل منطقه در ادامه اظهارات خود یادآور شد: به عنوان مثال، می‌توان به مذاکرات میان ایران و عربستان اشاره کرد که در چارچوب حل و فصل اختلافات قابل تحلیل و ارزیابی است و نه در قالب تنش زدایی. ما معتقدیم که در تلاش برای رفع اختلافات خانوادگی در منطقه غرب آسیا هیچ‌گونه خط قرمزی وجود ندارد. در مسأله سیاست خارجی متوازن، تحقق سه اصل حکمت، عزت و مصلحت مطرح است. منافع جمهوری اسلامی نیز در همین زمینه نهفته است.
وی در ادامه سخنان خود تصریح کرد: اگر امروز می‌بینیم که عربستان سعودی برای مذاکره و گفتگو با جمهوری اسلامی ایران پیشگام شده است، علت آن است که سعودی‌ها به خوبی دریافته‌اند که قطع ارتباط با ایران هیچ نتیجه‌ای برایشان ندارد. جمهوری اسلامی ایران امروز یک قدرت منطقه‌ای است و قهر با این قدرت منطقه‌ای، چیزی عاید ریاض نخواهد کرد.
صدر الحسینی تأکید کرد: از یک سال و نیم گذشته تاکنون ما شاهد آن هستیم که فشارهای فراوانی در عرصه‌های مختلف به لبنان وارد می‌شود. این فشارها به ویژه پس از انفجار مهیب بیروت طی سال گذشته تشدید شدند. همانطور که می‌دانید انفجار مهیب بندر بیروت با استعفای دولت لبنان به ریاست «حسان دیاب» همراه شد. هدف از تشدید فشارها علیه لبنان طی یک سال و نیم گذشته محقق ساختن فروپاشی سیاسی در این کشور بود.
وی عنوان کرد: پس از وقوع انفجار بیروت، دشمنان و بیگانگان سیاست فروپاشی اقتصادی در لبنان را نیز در دستور کار خود قرار دادند. اخیراً نیز با توجه به اتفاقاتی که رخ می‌دهد، به نظر می‌رسد که نظام سلطه تلاش برای ایجاد یک فروپاشی امنیتی در لبنان را نیز با قدرت در دستور کار خود قرار داده است. در این میان، رویکرد اقتصادی مقاومت برای لبنان نجات بخش بود. اقدام تجار لبنانی در واردات سوخت از ایران از فروپاشی اقتصادی این کشور جلوگیری کرد و موجب شد تا زنجیره تحریم‌های سزار علیه بیروت و دمشق درهم شکسته شود.
در ادامه نوبت به محمد مهدی شریعتمدار، رایزن فرهنگی سابق ایران در لبنان رسید تا سخنانی را پیرامون دیپلماسی منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران مطرح کند. وی گفت: سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر آرمان‌های انقلاب اسلامی و اصول کلی سیاست خارجی است. این بدان معناست که ماهیت سیاست خارجی ما را مجموعه‌ای از عوامل از جمله آرمان‌های انقلاب و اصول کلی سیاست خارجی، تشکیل می‌دهند.
شریعتمدار عنوان کرد: پس از پایان جنگ سرد شاهد آن بودیم که ایالات متحده آمریکا تلاش‌های گسترده خود برای تحمیل هژمونی و یکجانبه گرایی خود به دیگر کشورهای جهان را در دستور کار قرار داد.
لذا جمهوری اسلامی ایران رویکرد استکبارستیزی را در سیاست خارجی خود در پیش گرفت. دفاع از آرمان فلسطین و مقابله با رژیم صهیونیستی به عنوان یک غده سرطانی نیز از جمله رویکردهایی است که در نتیجه ترکیب آرمان‌های انقلاب با اصول کلی سیاست خارجی، شکل گرفته‌اند.
رایزن فرهنگی سابق جمهوری اسلامی ایران در لبنان تصریح کرد: امروز آمریکایی‌ها باید این واقعیت را بپذیرند که جهان تک قطبی دیگر به پایان رسیده است. ظهور قدرت‌های جدید در جهان موجب شکل گیری جهان چند قطبی شده است. به عنوان نمونه، شکل گیری جنبش عدم تعهد، پیمان شانگهای و سازمان‌ها و نهادهای مختلف در سراسر جهان، موجب شده است تا جهان از حالت تک قطبی خارج شود.
این مقام سابق جمهوری اسلامی ایران در لبنان تأکید کرد: تلاش جمهوری اسلامی ایران برای امضای توافقنامه 25 ساله با چین نشأت گرفته از یک نگاه به شرق است. نگاه به شرق که در تلاش برای همکاری با چین و روسیه و نیز عضویت در پیمان‌های منطقه‌ای نمود پیدا کرده است، می‌تواند ماهیت نقش آفرینی جمهوری اسلامی ایران را تغییر دهد.
وی عنوان کرد: تلاش برای ایجاد موازنه میان شرق و غرب در سیاست خارجی دولت جدید جمهوری اسلامی ایران می‌تواند راه برون رفت از برخی معضلات سیاست خارجی‌مان باشد. در حال حاضر، زمینه برای تقویت روابط جمهوری اسلامی ایران با همسایگان آن وجود دارد. مجموعه همسایگان ایران بازار خوبی برای نقش آفرینی تهران در عرصه همکاری‌های اقتصادی هستند. ایران می‌تواند از این ظرفیت برای عبور از تحریم‌ها بهره برداری کند.
شریعتمدار در ادامه سخنان خود گفت: دولت جمهوری اسلامی ایران می‌تواند از ظرفیت موجود در روابط با همسایگان برای تقویت مناسبات اقتصادی با آنها بهره برداری کند. ما می‌توانیم حجم تجارت خارجی خود با عراق را افزایش دهیم. در این میان، لبنان نیز می‌تواند سکوی ارتباطات تجاری ما با دیگر کشورها باشد. باید به این ظرفیت‌ها توجه و اهتمام ویژه داشت.
رایزن فرهگی سابق جمهوری اسلامی ایران در لبنان افزود: در دولت جدید، تأکید جمهوری اسلامی ایران در عرصه سیاست‌های اقتصادی باید بر روی همکاری با همسایگان متمرکز باشد. این باید جزو اولویت‌های اصلی دولت باشد.
پس از محمد مهدی شریعتمدار، نوبت به «صلاح فحص» نماینده جنبش أمل در جمهوری اسلامی ایران رسید تا در جریان یک گفتگوی تلفنی زنده در نشست تخصصی دیپلماسی منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران، مشارکت داشته باشد. فحص در سخنانی تصریح کرد: در ابتدا می‌خواهم به این نکته اشاره کنم که اصل و اساس مشکلات در سراسر منطقه به وجود رژیم صهیونیستی در آنجا باز می‌گردد.
نماینده جنبش أمل در جمهوری اسلامی ایران یادآور شد: مشکل اینجاست که رژیم صهیونیستی همواره برای بسط نفوذ خود در منطقه تلاش می‌کند. صهیونیست‌ها همواره به دنبال آن هستند تا اراضی بیشتری را تحت اشغال خود درآورند. با این حال، مقاومت به عنوان سدی بزرگ در برابر رژیم صهیونیستی ایستاده است و اجازه تحقق اهداف آن را نمی‌دهد.
این شخصیت لبنانی عنوان کرد: در حال حاضر، مقاومت در لبنان، سوریه، ایران، یمن، فلسطین و عراق به صورت یکپارچه در برابر آمریکا و رژیم صهیونیستی صف آرایی کرده‌اند تا مانع از تحقق اهداف آنها در منطقه شوند. دشمن صهیونیستی نیز از تلاش‌ها برای توطئه چینی علیه مقاومت دست برنمی دارد. صهیونیست‌ها در طول سالیان متمادی گذشته متحمل شکست‌های فراوانی در عرصه‌های نظامی و امنیتی شده‌اند.
وی افزود: به عنوان نمونه می‌توان به شکست بزرگ رژیم صهیونیستی در جنگ 33 روزه اشاره کرد. البته آنها پیش از جنگ مذکور نیز متحمل شکست‌های دیگری در برابر مقاومت شده بودند.
وی گف: رژیم صهیونیستی پس از آنکه به این نتیجه رسید که در برابر مقاومت لبنان راه به جایی نمی‌برد، به سراغ سوریه رفت تا مقاومت را در آنجا از پای درآورد. صهیونیست‌ها در ابتدا به دنبال آن بودند تا طی 2 هفته دولت سوریه را از قدرت ساقط کنند.
صلاح فحص همچنین تصریح کرد: با این حال، رژیم صهیونیستی در سوریه نیز زمین‌گیر شد و نتوانست ضربه‌ای به مقاومت وارد سازد. پس از شکست در برابر لبنان و سپس سوریه، اتاق فکری متشکل از مقامات آمریکایی، اروپایی، صهیونیستی و برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس تشکیل شد. طرف‌های شرکت کننده در اتاق فکر مذکور به این نتیجه رسیدند که باید فشارها علیه رأس مقاومت یعنی جمهوری اسلامی ایران را تشدید کنند تا تمامِ محور مقاومت تضعیف شود.
نماینده جنبش أمل لبنان در جمهوری اسلامی ایران تأکید کرد: نتیجه بحث‌ها و رایزنی‌های مختلف اتاق فکر آمریکایی، غربی، صهیونیستی، عربی این بود که از طریق راهکار نظامی نمی‌توانند با جمهوری اسلامی ایران مقابله کنند. به همین دلیل، آنها فشار حداکثری در عرصه اقتصادی را در برابر ایران در پیش گرفتند. لذا یک جنگ اقتصادی فراگیر را علیه تهران کلید زدند.
صلاح فحص گفت: اعمال تحریم‌های اقتصادی گسترده علیه جمهوری اسلامی ایران در همین چارچوب قرار دارد. در واقع، آمریکا، غرب، رژیم صهیونیستی و کشورهای عربی با هدف راه اندازی یک جنگ اقتصادی تمام عیار، به اعمال تحریم‌های گسترده علیه تهران روی آوردند. من با اطمینان می‌توانم بگویم که اگر این تحریم‌ها علیه کشور دیگری به جای ایران اعمال شده بود، آن کشور حتی یک سال هم نمی‌توانست زیر بار فشارهای ناشی از تحریم‌ها دوام بیاورد.
این شخصیت لبنان اظهار داشت: در لبنان نیز همین سیاست مشابه علیه بیروت به کار گرفته شد. از یک سال و نیم پیش یک جنگ اقتصادی تمام عیار علیه لبنان آغاز گشت. از یک سال و نیم پیش تاکنون قیمت لیر در برابر دلار به شدت سقوط کرد. آمریکایی‌ها، غربی‌ها و برخی کشورهای عربی در عرصه جنگ اقتصادی تلاش کردند اینگونه القاء کنند که اگر مقاومت دست از دخالت در اقتصاد بردارد و نیز سلاح خود را روی زمین بگذارد، همه مشکلات حل و فصل می‌شوند.
صلاح فحص افزود: هدف اصلی و اساسی دشمنان از ترویج این القائات، تفرقه افکنی میان مردم و مقاومت بوده و هست. آنها پس از اینکه در هدف خود مبنی بر فروپاشی مقاومت از خارج ناکام ماندند، اکنون به فکر فروپاشی آن از داخل افتاده‌اند. درست به همین دلیل است که در چارچوب جنگ اقتصادی فراگیر، تلاش می‌کنند تا لبنانی‌ها را در برابر مقاومت قرار دهند.
مهر