نورنیوز-گروه بین الملل : بازداشت امام اوغلوشهردار استانبول، همراه با ۱۰۵ نفر دیگر، با اتهاماتی از جمله فساد و ارتباط با گروه‌های تروریستی موجی از اعتراضات در شهرهای مختلف این کشور را بدنبال داشته است. این اقدام اعتراضات خیابانی را در برخی شهرهای ترکیه برانگیخته و انتقادات شدیدی را از سوی احزاب اپوزیسیون و نهادهای حقوق بشری به دنبال داشته است. اما آنچه بیش از بازداشت او اهمیت دارد، ابطال مدرک دانشگاهی او پس از ۳۱ سال است. این اقدام، که در آستانه اعلام نامزدی امام اوغلو برای انتخابات ریاست جمهوری رخ داده، او را عملاً از رقابت‌های انتخاباتی حذف میکند، زیرا داشتن مدرک دانشگاهی یکی از شروط نامزدی در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه است.
اقتصاد ترکیه نیز در وضعیت ناپایدار قرار دارد. سقوط ۱۵ درصدی ارزش لیر در برابر دلار نشان می‌دهد که بازارهای مالی نسبت به تحولات اخیر واکنش منفی نشان داده‌اند. بانک مرکزی ترکیه پیش‌تر تلاش کرده بود با افزایش نرخ بهره، از سقوط لیر جلوگیری کند، اما این اقدامات تأثیر چندانی نداشته و بحران اقتصادی همچنان ادامه دارد. افزایش قیمت‌ها، تورم و کاهش سرمایه‌گذاری خارجی از دیگر چالش‌های اقتصادی ترکیه هستند که می‌توانند نارضایتی عمومی را تشدید کنند. این شرایط به‌ویژه پس از زلزله ۲۰۲۳ و فشارهای ناشی از کاهش حمایت‌های اجتماعی، باعث کاهش محبوبیت اردوغان و حزب عدالت و توسعه شده است.
تأثیر بحران داخلی بر جاه‌طلبی‌های ترکیه در شامات
شامات (سوریه و عراق) یکی از مهم‌ترین حوزه‌های نفوذ ترکیه در سیاست خارجی بوده است. آنکارا در سال‌های اخیر از گروه‌های مسلح مخالف دولت سوریه حمایت کرده و اکنون با سقوط بشار اسد و بدست گیری قدرت از سوی این گروهها بدنبال تثبیت نقش خود در این کشور است. علاوه بر ابن آنکارادر شمال سوریه پایگاه‌های نظامی ایجاد کرده و بارها به مواضع شبه‌نظامیان کرد حمله کرده است. درشمال عراق نیز، ترکیه با استقرار نیروهای نظامی و انجام عملیات‌های متعدد، حضور خود را گسترش داده است.
بحران اقتصادی داخلی ترکیه ممکن است این سیاست‌ها را با چالش مواجه کند. افزایش هزینه‌های نظامی، نارضایتی عمومی از مداخله‌های خارجی و فشارهای بین‌المللی ممکن است اردوغان را مجبور کند تا از شدت فعالیت‌های نظامی خود در سوریه و عراق بکاهد. نشانه‌هایی از این تغییر رویکرد از پیش دیده شده است.
چالش‌های ترکیه در قفقاز
در قفقاز، ترکیه طی سال‌های اخیر تلاش کرده است تا حامی اصلی جمهوری آذربایجان در برابر ارمنستان باشد. در جنگ قره‌باغ، کمک‌های نظامی ترکیه (از جمله ارسال پهپادهای بیرقدار) نقش مهمی در پیروزی آذربایجان داشت. اما بحران اقتصادی ترکیه می‌تواند موجب کاهش قدرت آنکارا در حمایت از باکو شود.
در این شرایط، رقبای ترکیه ممکن است جای خالی این کشور را پر کنند. بویژه این که همیشه نفوذ ترکیه در قفقاز مورد حساسیت کشورهای منطقه بوده است. روسیه نیز، با وجود درگیری در جنگ اوکراین، همچنان بازیگری کلیدی در قفقاز است و ممکن است از ضعف ترکیه برای تقویت موقعیت خود در منطقه استفاده کند.
کاهش توان دیپلماسی اقتصادی ترکیه در خاورمیانه و آسیای مرکزی
یکی دیگر از پیامدهای بحران ترکیه، کاهش توان اقتصادی این کشور برای سرمایه‌گذاری و نفوذ در مناطق همسایه است. لیر ضعیف، کاهش سرمایه‌گذاری خارجی و فشارهای تورمی باعث شده که ترکیه قدرت مالی لازم برای اجرای پروژه‌های زیرساختی و اقتصادی در منطقه را از دست بدهد. این مسئله می‌تواند روابط آنکارا با کشورهای حوزه خلیج فارس، آسیای مرکزی و حتی آفریقا را تحت تأثیر قرار دهد.
کشورهای عربی، که در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری‌های کلانی در ترکیه انجام داده‌اند، ممکن است رویکرد محتاطانه‌تری در قبال اقتصاد ترکیه اتخاذ کنند. قطر، امارات و عربستان سعودی، که از متحدان مهم اقتصادی ترکیه محسوب می‌شوند در شرایط اوج گیری بحران‌های سیاسی و اقتصادی در ترکیه به دنبال تضمین‌های بیشتری برای ادامه همکاری‌های اقتصادی خواهند بود.
ترکیه به کدام سو می‌رود؟
تحولات اخیر نشان می‌دهند که ترکیه با یکی از بحرانی‌ترین دوره‌های سیاسی و اقتصادی خود روبه‌رو است. اردوغان ممکن است برای حفظ قدرت، انتخابات زودهنگام برگزار کند و از فرصت‌های موجود برای تضعیف رقبای خود استفاده کند. در این میان، وضعیت اقتصادی و واکنش مردم به سرکوب مخالفان، نقشی کلیدی در تعیین آینده ترکیه ایفا خواهد کرد.
در سطح بین‌المللی، ترکیه با چالش‌های متعددی مواجه است. از یک سو، روابط این کشور با غرب، به ویژه اتحادیه اروپا و ایالات متحده، به دلیل سرکوب مخالفان و بحران اقتصادی پیچیده‌تر شده است. از سوی دیگر، تضعیف قدرت اقتصادی و سیاسی ترکیه می‌تواند تأثیرات مستقیمی بر سیاست‌های منطقه‌ای این کشور، از شامات تا قفقاز، داشته باشد.
این بحران نه‌تنها جایگاه اردوغان را در داخل کشور تهدید میکند، بلکه نقش ترکیه را در نظم جدید منطقه‌ای نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد. حال باید دید که آیا دولت ترکیه می‌تواند از این بحران عبور کند، یا اینکه شاهد تغییرات جدی در سیاست داخلی و خارجی این کشور خواهیم بود.