نور نیوز-گروه بینالملل: کمتر از یک ماه پس از ورود شورشیان مسلح به دمشق پایتخت سوریه و ساقط شدن حکومت بشار اسد، رخدادهای بسیار مهمی در جغرافیای سوریه و همچنین فضای سیاسی و رسانهای منطقه و جهان در حال وقوع است که ناباورانه، نشانههای قابل توجهی از وجود نوعی از برنامهریزی و هماهنگی میان بازیگران منطقهای و بینالمللی برای شکل دادن به تحولات سوریه را مشخص میکند.
تحولات اخیر در عرصههای سیاسی و رسانهای در سطح منطقهای و بینالمللی ، از گشایش سفارت قطر در سوریه و بازگشایی سفارت سوریه در آمریکا گرفته تا اعلام رسمی ارتباط انگلیس با گروه تحریرالشام، پرده از یک برنامهریزی گسترده و هماهنگ برای سفیدنمایی این گروه و رهبر آن، ابومحمد جولانی، برمیدارد.
تسخیر بسیار آسان استانهای مختلف سوریه و ورود بدون درگیری شورشیان مسلح به دمشق بدون هیچگونه واکنشی از سوی ارتش سوریه اولین نشانههایی بود که بسیاری از ناظران سیاسی و اگاهان نسبت به شرایط حاکم بر سوریه را شگفتزده کرد و ظن نوعی هماهنگی میان برخی کشورهای تاثیرگذار بر تحولات سوریه را تقویت کرد.
اکنون تحولات جدید سیاسی و امنیتی در سوریه در کنار رویکردهای رسانهای خاص برای انعکاس جهت دار این رخدادها از جمله پوششهای هدفمند شبکههایی نظیر بیبیسی و العربیه به وقایع سوریه از تلاشی آشکار برای ارائه تصویری رتوش شده از وضعیت حاکم بر این کشور وبازتعریف جایگاه هیئت تحریرالشام در معادلات آینده حکایت می کند.
هماهنگی دیپلماتیک و رسانهای: اهداف و پیامدها
گشایش سفارت قطر در سوریه، بازگشایی سفارت سوریه در آمریکا و همچنین اعلام رسمی انگلیس در خصوص ارتباط با این گروه، نشانهای از تغییرات در معادلات دیپلماتیک منطقهای و بینالمللی است. این تحولات نهتنها به سفید نمایی گروههایی که هنوز هم در فهرست گروههای تروریستی سازمان ملل و کشورهای غربی هستند منجر می شود بلکه زمینهای را برای ادغام تدریجی گروههای مسلح نظیر هیئت تحریر الشام در نظام سیاسی آینده سوریه فراهم میکند.
به نظر میرسد طی روزهای آینده جلوههای جدیدی از این رویکرد در ابعاد سیاسی و رسانهای آشکار خواهد شد که در این صورت می تواند گمانه ها در خصوص وجود اتاق فکر مشترک برای جهتدهی به تحولات آینده سوریه را تقویت کند
رسانهها در خدمت سفید نمایی تروریسم
نقش رسانههای غربی و عربی در پروژه سفیدنمایی شورشیان مسلح حاکم بر سوریه، بسیار برجسته است. بهعنوان مثال، بیبیسی در یک گزارش ویژه و با هدف وارونه نمایی افکار سرکرده تحریر الشام، با زنی که از ابومحمد الجولانی بهخاطر رعایت حجاب تذکر گرفته بود، گفتگو کرد و او با جملاتی که پذیرش واقعی بودن آن برای مخاطب دشوار است،روایت را بهگونهای بیان می کند که گویی این اقدام، نمادی از "پایبندی اخلاقی" و "میانهروی" جولانی است، نه مداخله در حریم شخصی افراد. همچنین، مصاحبههای اختصاصی خبرنگاران سعودی با جولانی، از جمله طاهر برکه، چهرهای تازه از او بهعنوان یک رهبر مسئول و اصلاحطلب ارائه میدهد.
بازتعریف جولانی و خطر تحریف واقعیتها
جولانی که زمانی بهعنوان یکی از افراطگراترین رهبران گروههای مسلح شناخته میشد، اکنون در قالب یک چهره معتدل به مخاطبان معرفی میشود. این بازتعریف نهتنها جنایات گذشته هیئت تحریر الشام را نادیده میگیرد، بلکه بستر لازم را برای مشروعیتبخشی به این گروه در آینده سیاسی سوریه فراهم میکند. این در حالی است که هیئت تحریر الشام همچنان در فهرست گروههای تروریستی سازمان ملل و بسیاری از کشورهای غربی قرار دارد.
پیامدهای راهبردی تغییرات
تلاش برای عادیسازی و سفیدنمایی گروههایی مانند هیئت تحریر الشام، بخشی از یک استراتژی گستردهتر است که هدف آن بازتوزیع قدرت در سوریه بر اساس منافع بازیگران خارجی است. به نظر میرسد سناریوی سفیدنمایی هیئت تحریرالشام که به عنوان ارتش نیابتی طراحان این برنامه اقدام کرده، بدنبال جا انداختن این رویکرد است که نه تنها اقدام نظامی برای سرنگونی حکومت مستقر و قانونی در کشورها ممکن و موجه است بلکه نتیجه آن میتواند به ایجاد حکومتی معتدل و مسئول که مورد پذیرش و حمایت جامعه جهانی نیز قرار می گیرد بیانجامد.
درتحولات اخیر سوریه نشانه های مهمی از جمله باز تعریف ظاهری افراطگرایی و تروریسم وجود دارد که گویا قرار است به بخشی از نظم جدید سیاسی تبدیل شود. نحوه شکلگیری نظام سیاسی و حاکمان آینده سوریه و همچنین چگونگی تعامل بازیگران منطقهای و بین المللی با حکومت جدید و چگونگی مدیریت بحرانهای امنیتی و سیاسی در این کشور مولفه های بسیار مهمی است که تأثیرات آن صرفا به جغرافیای سوریه محدود نخواهد شد و میتواند بخشی از فرآیند الگوسازی برای شکل دهی به نظم جدید در منطقه باشد.