نور نیوز- گروه اجتماعی : گردشگری و سفر دیگر صرفا جنبه تفریح ندارد و سال هاست مبنایی مهم برای رشد اقتصاد، افزایش کیفیت زندگی و رکن تولید ناخالص داخلی و یکی از اصول اساسی در توسعه پایدار هر کشور است. اهمیت نقش توریسم در رشد اقتصادی کشورها تا جایی است که بسیاری از کشورهای جهان مبنای اصلی اقتصادشان را جذب گردشگر و توریست قرار داده اند.
دی ماه سال گذشته شورای جهانی سفر و گردشگری در جدیدترین گزارش خود اعلام کرد در سال ۲۰۲۳ ارزش صنعت گردشگری به ۹.۵ تریلیون دلاررسید، که فقط ۵ درصد کمتر از سطح قبل از همه‌گیری کرونا در سال ۲۰۱۹ است؛ زمانی که سفر در بالاترین حد خود بود. سال ۲۰۲۲ با وجود مشکلات اقتصادی و ژئوپلیتیکی، بهبود بخش سفر و گردشگری با سرعت ۲۲ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل آن ادامه یافت و به ۷.۷ تریلیون دلار رسید. این بهبود ۷.۶ درصد از اقتصاد جهانی را در سال ۲۰۲۲ نشان داد که بالاترین سهم بخش سفر و گردشگری از سال ۲۰۱۹ است، اگرچه تولید ناخالص داخلی جهانی آن هنوز ۲۲.۹ درصد کمتر از اوج خود در سال ۲۰۱۹ است.
سازمان جهانی گردشگری پیش‌بینی می‌کند تا سال ۲۰۳۳ سهم تولید ناخالص داخلی از گردشگری به ۱۵.۵ تریلیون دلار افزایش پیدا کند که ۱۱.۶ درصد از اقتصاد جهانی را نشان می‌دهد و ۴۳۰ میلیون نفر در سراسر جهان را استخدام خواهد کرد . یعنی تقریباً ۱۲ درصد از جمعیت شاغل جهان، در این بخش مشغول به کار خواهند بود. تاکنون ۳۴ کشور از ۱۸۵ کشور مورد تجزیه و تحلیل، از نظر سهم تولید ناخالص داخلی به سطوح قبل از همه‌گیری بهبود یافته‌اند . سازمان جهانی گردشگری در گزارش دیگری اعلام کرد که تا چند سال پیش، گردشگری بیش از ۱۰ درصد از درآمدهای ملی برخی کشورهای دنیا را شامل می شد ولی اکنون برخی از کشورها با توسعه صنعت گردشگری و نگاه ویژه به آن موفق شدند درآمد ملی حاصل از گردشگری کشورشان را به بیش از 30 درصد برسانند.
درآمدی فراتر از فروش نفت
درحالی که بسیاری از کشورها با فروش نفت کسب درآمد می کنند و بودجه ریزی در این کشورها بر اساس فروش نفت انجام می گیرد اما برخی از کشورها با توسعه زیر ساخت های گردشگری و تبلیغ برای سفر به کشورشان توانستند دیگر رقبا را کنار زده و حتی میزان درآمد شان از توریسم بیش از فروش نفت دیگر کشورها باشد. درآمد ترکیه از صنعت توریسم درسال گذشته ازفروش نفت خام ایران پیشی گرفت . آمارهای ارائه شده از سوی وزارت فرهنگ و گردشگری ترکیه نشان می‌دهد که در هشت ماه نخست سال 2023، تعداد گردشگران ورودی به ترکیه حتی از سطح 2019 نیز ( قبل از کرونا ) پیشی گرفت و به رقم نزدیک به 37 میلیون گردشگر بین‌المللی رسید. این بالاترین رقم به ثبت رسیده در صنعت گردشگری ترکیه تا کنون است. ترکیه به‌مدت سه دهه سرمایه‌گذاری‌های کلان داخلی و خارجی در جهت توسعه این صنعت ارائه داده است و توانست توریسم را به یک قطب قدرتمند در اقتصاد این کشور تبدیل کند و بتواند بیش از 12درصد از تولید ناخالص داخلی را به صنعت توریسم اختصاص دهد. درآمد گردشگری ترکیه در نیمه اول سال 2023 با 27 درصد افزایش به 21.7 میلیارد دلار رسید . برگزاری بازی فینال لیگ فوتبال قهرمانان اروپا بین دو تیم اینترمیلان و منچسترسیتی در 10 ژوئن سال جاری میلادی در شهر استانبول ، درآمدی معادل 75 میلیون یورو ( 80 میلیون دلار ) برای این کلانشهر داشت.
فرصت سازی یا فرصت سوزی
صنعت توریسم درحالی که برای بسیاری از کشورهای در حال توسعه فرصت بسیار مناسبی فراهم کرده اما برخی دیگر از کشورها با فراهم نکردن شرایط این فرصت را می سوزانند. باید گفت سهم ایران از صنعت گردشگری در جهان چندان چشمگیر نیست. این در حالی است که ایران با قدمتی بیش از کل تاریخ همه کشورهای اروپا و قاره آمریکا و دارنده جایگاه دهم به لحاظ ثبت آثار تاریخی در یونسکو، دارا بودن همزمان چند اقلیم آب و هوایی و بسیاری از ظرفیت‌های دیگر همچنان مورد غفلت واقع شده است.
مقایسه آمار متوسط ورود گردشگران و مسافران به ایران در سال ۲۰۲۳(۱۴۰۲) با آمار سال ۲۰۱۹ (۹۸-۱۳۹۷) (پیش از همه‌گیری کرونا) نشان می‌دهد آمارهای ورود به ایران همچنان ۳۷ درصد با پیش از همه‌گیری کرونا فاصله دارد. بیشترین آمار ورودی گردشگر به ایران در ماه جولای ۲۰۲۳ (۱۰ تیر تا ۱۰ مرداد ۱۴۰۲) به ثبت سیده است که بیش از ۵۹۰ هزار نفر گردشگر خارجی وارد کشور شدند و پس از آن نیز به ترتیب در ماه‌های ژوئن و مه به نسبت چهار ماه نخست سال، گردشگران بیشتری به ایران سفر کردند.
هرچند آمار مربوط به افزایش ورود گردشگران خارجی در سال 2023 به کشور، امیدهایی را برای رونق این صنعت ایجاد کرده اما با نگاهی به ورودی‌های این گردشگران به کشور می‌توان دریافت که این آمار و ارقام شاید چندان هم چشمگیر نباشد. آمارها نشان می دهند کشور عراق در صدر ورودی گردشگران به ایران قرار دارد و بیش از نیمی از این تعداد گردشگران را به خود اختصاص داده که با توجه به اشتراکات فرهنگ شیعی دو کشور، این تعداد، عمدتا برای گردشگری مذهبی وارد می‌شوند و سایر ظرفیت‌های گردشگری در کشور به نوعی مغفول می‌ماند. به عبارتی دیگر از همین میزان ورودی هم استفاده بهینه نمی‌شود. در نقطه مقابل تعداد گردشگران خروجی از ایران است. آمار نشان می‌دهد فقط ۱۳ درصد از کل گردشگران خروجی از ایران، کشور عراق را انتخاب می‌کنند و ترجیح ایرانیان برای گردشگری خارجی در جایگاه نخست، کشور ترکیه (۶۳درصد) است.
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی چندی پیش اعلام کرد تعداد گردشگران خارجی در ۱۴۰۲ نسبت به سال ۱۴۰۱، ۵۰٫۸ درصد افزایش داشت. سال پیش، ۶ میلیون و ۳۸۰ هزار نفر ورودی گردشگر خارجی داشتیم که تعداد آن در سال ۱۴۰۱، ۴ میلیون و ۲۳۰ هزار گردشگر بود.
چرا با کاهش گردشگر مواجه ایم
با اینکه ایران در رده دهم کشورهایی است که بیشترین جاذبه گردشگری در دنیا را دارند اما در جدول میزان علاقمندی گردشگران خارجی برای سفر به این کشور در وضعیت خوبی قرار ندارد. همچنین بسیاری از گردشگران عراقی که به ایران سفر می کنند بیشتربرای زیارت و یا خرید و درمان به ایران می آیند و کمتر سراغ بازدید از مراکز دیدنی و گردشگری و تاریخی ایران می روند. مرتضی افقه ، اقتصاددان مرداد ماه سال گذشته بااشاره به صادرات بالای گردشگر از ایران به کشورهای مختلف گفت قشر زیادی از جوانان ما به کشورهایی از جمله امارات و ترکیه سفر می‌کنند و حتی کشورهای آسیای میانه نیز به مقاصد گردشگران ایرانی تبدیل شده اند. به عبارت دقیق‌تر ما در حال اجرای «گردشگری منفی» هستیم و توجه نمی‌کنیم که هم چرخش گردشگران داخلی در کشور مهم است و هم حضور گردشگران خارجی. در حال حاضر یکی از منابع مالی اصلی در بسیاری از کشورها (حتی کشورهای آفریقایی)، گردشگری است. درآمد گردشگری تنها یک شهر، در برخی کشورها با کل درآمدهای نفتی ما برابری می‌کند. این در حالیست که کشور ما می‌تواند یکی از قطب‌های گردشگری جهان باشد.
استفاده از گردشگری برای کاهش فقر، کاهش نابرابری و ایجاد اشتغال، یکی از عواملی است که در بسیاری از کشورهای فقیر از آن استفاده می‌کنند. بسیاری از جاذبه‌های گردشگری ما در نقاطی از کشور قرار دارند که افراد فقیرند؛ بنابراین اگر در این مناطق سرمایه گذاری‌های درستی انجام شود و جذب گردشگران داخلی و خارجی را شاهد باشیم، می‌توانیم انتظار کاهش فقر را داشته باشیم.
سید محمد بهشتی ، نخستین رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نیز می گوید شرایط فعلی ناشی از این است که تلقی مدیران ارشد از گردشگری، صرفا اقتصادی است و به ابعاد دیگر گردشگری کمترین توجه را دارند. حتی در بعد اقتصادی نیز به صنعت گردشگری به عنوان یک فرایند زودبازده نگاه می‌شود نه اقتصادی که بتوان اساس توسعه را بر مبنای آن پیش برد. افراد تصمیم گیرنده در کشور باید دیدگاه خود نسبت به گردشگری را اصلاح کنند و متوجه باشند که گردشگری یک رکن اساسی در توسعه اقتصادی کشور است. گردشگری در شرایط مطلوب، به همکاری حداقل هفتاد نهاد در کشور نیاز دارد. وزارت بهداشت و درمان، راه و شهرسازی و بسیاری دیگر از نهاد‌ها باید با یکدیگر همکاری کنند تا سطح گردشگری کشور را ارتقاء دهیم.
نورنیوز