نورنیوز ـ گروه اجتماعی: خبرهای نگران کننده ای از منابع مختلف به گوش می رسد که حاکی از کاهش سن ابتلا به دیابت در کشور است. برخی متخصصان و انجمن های علمی و تخصصی گفته اند سن ابتلا به دیابت، آرام آرام به مقطع سنی جوانی و حتی نوجوانی رسیده است. رئیس انجمن دیابت ایران اخیرا بدون اینکه به جزئیات ماجرا اشاره کند این موضوع را مطرح کرده است. هرچند هنوز آمار تجربی و دقیقی درباره این ادعا منتشر نشده اما شواهدی وجود دارد که واقعی بودن این ادعا را محتمل می سازد. یکی از نکات مهم و نگران‌کننده درباره دیابت در کشور این است که پرمصرف‌ترین دارو‌ها در کشور، دارو‌های بیماران دیابتی هستند. بر اساس اطلاعات سامانه نسخه الکترونیک، در سال ۱۴۰۲ مثل سال ۱۴۰۱ پرمصرف‌ترین دارو‌های کشور ابتدا دارو‌های بیماران دیابتی و سپس دارو‌های بیماران قلبی و عروقی، در رتبه بعدی بودند. در سال ۱۴۰۲ تعداد ۲۴۰ میلیون داروی متفورمین تجویز شده که در مقایسه با سال ۱۴۰۱ حدود ۳۰ درصد افزایش داشته است.
یکی دیگر از این شواهد قطعی طغیان دیابت در تمام مقاطع سنّی، بروز مشهود چاقی و اضافه وزن در میان مردم و خصوصا در بین دانش آموزان است که ارتباط مستقیم و غیرقابل انکاری با بیماری دیابت دارد. چندی پیش معاون فرهنگی و توسعه ورزش همگانی وزارت ورزش و جوانان از وجود نزدیک به 5میلیون دانش‌آموز چاق یا دارای اضافه وزن در میان جمعیت 16 میلیون نفری دانش آموزان کشور خبر داد. روند چاقی دانش آموزان که از 10 سال پیش شکل گرفت به واسطه بروز پاندمی کرونا شتاب چشمگیری یافت و به وضعیتی رسید که اکنون تقریبا یک سوم دانش آموزان کشور با چاقی یا اضافه وزن مواجهند.
شروع پرشتاب چاقی دانش آموزان
زنگ خطر افزایش تعداد دانش آموزانی که اضافه وزن دارند چند سالی است که به صدا در آمده است. چنین عارضه‌‌ای باعث‌‌‌می‌شود بخش زیادی از نسل آینده با بیماریهای مختلفی ازجمله دیابت، بیماریهای قلبی و عروقی، پرفشاری، و انواع سکته دست و پنجه نرم کنند . چندی قبل معاون تربیت بدنی و سلامت وزارت آموزش و پرورش خبر داد که نرخ اضافه وزن دانش‌آموزان در برخی استانها حتی از ۴۰ درصد هم عبور کرده است. صادق ستاری فرد با بیان اینکه پنج سال قبل نرخ چاقی دانش آموزان ۳۰ درصد بود، اما اکنون در برخی استانها از این مرز عبور کرده گفت:« در برخی استانها بیش از۴۰ درصد دانش‌آموزان با معضل چاقی و اضافه وزن روبرو هستند و این موضوع از نظر رشدی و تربیتی بسیار نگران کننده است. لازم است اولیا با آموزش و پرورش این مشکل را رفع کنند؛ لذا هم سبک زندگی فعال و با تحرک بالا و هم انجام ورزش در مدرسه با گروه همسالان و نیز ورزش با خانواده می‌تواند به این امر کمک کند.»
البته عارضه چاقی منحصر به کودکان نیست. در پویش ملی سلامت که اخیرا به همت وزارت بهداشت برگزار شد 16 میلیون ایرانی با اضافه وزن بالا شناسایی شدند. این رقم بهترین نشانه از رسوخ سیاست غلط یارانه‌های غذایی و نداشتن تفکر تغییر و نوآوری در دهه‌های طولانی است. ما نتوانسته‌ایم با جهانی که به سرعت تغییر می‌کند، تغییر کنیم. 16 میلیون ایرانی با چاقی زیاد به این معنی است که اگر آمار نوزادان و کودکان و جوانان را که چاقی در آنان معمول نیست کم کنیم، بیشتر ایرانی‌ها چاق‌اند. این اضافه‌وزن ابداً به معنای خوب غذاخوردن یا غذای‌خوب خوردن نیست، بلکه برعکس به‌معنای غذای بد و یارانه‌ای یعنی شکر و آرد سفید و روغن‌نباتی خوردن و متعاقب آن، بدغذاخوردن است.
کودکان چاق به احتمال زیاد در آینده، بزرگسالان چاقی خواهند بود که در معرض خطر ابتلا به بیماری‌هایی مانند دیابت نوع ۲، سکته‌‌‌های قلبی و مغزی و بعضی سرطان‌ها مثل سرطان روده بزرگ خواهند بود. شیوع پاندمی کرونا در اواخر سال ۱۳۹۸ آمار چاقی کودکان ایران را حدود ۸ درصد افزایش داد. علاوه بر کرونا که بیش از ۲ سال کودکان را خانه‌نشین کرد، زندگی در آپارتمان‌های کوچک، تغذیه نامناسب و دیجیتال‌محور شدن کودکان از دیگر عواملی بود که زمینه ساز چاقی آنها شد.
بالا رفتن افزایش وزن در دوران کرونا باعث شد تا مرداد ماه سال 99 وزارت آموزش و پرورش دستورالعمل پروژه «کنترل وزن و چاقی دانش آموزان با رویکرد ترویج سبک زندگی فعال و سالم» را صادر و به همه مناطق کشور ابلاغ کند. دراین دستور العمل آمده بود :« وزارت آموزش‌وپرورش مصمم است پروژه "کنترل وزن و چاقی دانش‌آموزان با رویکرد ترویج سبک زندگی فعال و سالم" را تدوین و از رهگذر اجرای آن نقش مؤثری در تأمین سلامت عمومی امروز و آینده جامعه ایفا کند.» دراین دستورالعمل قرار بود شاخص توده بدنی دانش آموزان در مرحله اولیه یا پیش‌آزمون انجام و دانش آموزانی که دارای اضافه‌وزن و چاقی بودند شناسایی شوند. سپس با آموزش، مشاوره و حمایت و همکاری خانه و مدرسه، دانش آموزان وزن خویش را مدیریت کنند و پس از آزمون مرحله ثانویه، تغییرات شاخص توده بدنی تعیین و تحلیل شود.
چاقی و دیابت، معضل قرن 21
چاقی و دیابت در قرن ۲۱ مهمترین تهدید برای سلامتی انسان است. طبق آمار سازمان بهداشت جهانی WHO، ۳۰ درصد از جمعیت خاورمیانه از اضافه وزن رنج‌‌‌می‌برند. از جمله عواملی که در بروز چاقی موثر هستند تغییر در الگوهای تغذیه‌‌ای و دریافت غذاهای با انرژی و چربی زیاد که در گذشته کمتر مصرف‌‌‌می‌شد را‌‌‌می‌توان عنوان نمود. در ایالات متحده آمریکا طی ۳۰ سال گذشته شیوع چاقی در گروه سنی ۱۴-۶ ساله ۳ برابر شده است ، تخمین زده‌‌‌می‌شود که ۱۴ میلیون کودک ۱۴-۶ ساله در اروپا دچار اضافه وزن باشند.افزایش چاقی در دوران کودکی با افزایش شیوع بیماریهای همراه با چاقی مرتبط است که‌‌‌می‌توان از جمله این بیماری‌ها به مشکلات کبدی ، بیماری کیسه صفرا، سرطان ها، چربی خون بالا، مشکلات تنفسی ، ناباروری ، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس ، مشکلات غددی ، قلبی عروقی ، مشکلات پوستی و نورولوژیک اشاره کرد.امروزه اضافه وزن در کودکان به صورت یک اپیدمی جهانی درآمده و در گروه سنی ۱۲-۶ سال، به بیش از دو برابر رسیده است. تخمین زده‌‌‌می‌شود حدود ۸۰ درصد کودکان چاق، در بزرگسالی نیز چاق خواهند بود.
یکی از مسئولان وزارت بهداشت اخیرا با تایید حرکت دیابت به رده سنی جوان و نوجوان گفت: «این بیماری چهارمین یا پنجمین علت مرگ در اکثر کشورهای توسعه یافته است. در کشورهایی که از نظر اقتصادی در حال توسعه هستند نیز شواهدی علمی مبنی بر اپیدمی این بیماری وجود دارد.»
معاون فنی مرکز مدیریت بیماریهای غیرواگیر وزارت بهداشت با اشاره به اینکه دیابت یک بیماری جدی و طولانی‌مدت است، تصریح کرد که دیابت در سه گروه دیابت نوع یک، نوع ۲ و دیابت بارداری طبقه‌بندی می‌شود. دیابت نوع یک، بیماری دوران کودکی و نوجوانی است. البته دیابت نوع یک می‌تواند در هر سنی رخ دهد و حداقل در حال حاضر نمی‌توان از آن پیشگیری کرد؛ اما در صورت تامین دائمی انسولین، آموزش، خودمراقبتی و اندازه‌گیری قندخون، مبتلایان به دیابت نوع یک می‌توانند در سلامت زندگی کنند؛ ولی به طور کلی هیچ مداخله موثر و ایمنی در حال حاضر برای پیشگیری از دیابت نوع یک وجود ندارد. بیش از ۱.۲ میلیون کودک و نوجوان در جهان (تا ۱۹ سال) با دیابت نوع یک زندگی می‌کنند. دیابت نوع ۲ معمولا بیماری میانسالان و سالمندان است؛ اما طی سال‌های اخیر به علت افزایش میزان چاقی، عدم تحرک بدنی و رژیم غذایی نامناسب در گروه سنی نوجوانان و جوانان نیز به طور فزاینده‌ای دیده می‌شود. حدود ۹۰ درصد دیابت در سراسر جهان دیابت نوع ۲ گزارش شده است. آموزش، خودمراقبتی و پیروی از شیوه زندگی سالم و استفاده از دارو در کنترل این بیماری موثر است. دیابت نوع ۲ قابل پیشگیری است و در برخی موارد در اوایل بیماری قابل بهبود است.
نورنیوز