نورنیوز- گروه بین‌الملل: توقف غافلگیرکننده رئیس‌جمهور اوکراین در جده، همراهی رهبر مردم تاتار کریمه با او و نطق احساسی‌اش علیه جنگ، به هیچ تصویری جز تلاش برای جلب همدردی و حمایت منجر نمی‌شود؛ اما هدف از جذب این همدردی و حمایت چیست؟
اصل اساسی و ابتدایی روابط بین‌الملل، حفظ یا کسب منافع ملی کشورها از رهگذر مراودات است و «ولودیمر زلنسکی» در دو سال گذشته توانسته با ایجاد اشتراکات واقعی یا فرضی با امریکا و اروپا، به‌ویژه با تمسک به اهرم قدیمی «دشمن مشترک»، پشتوانه مالی و تسلیحاتی‌اش را در نزاع نظامی با روسیه تقویت کند.
اوکراین به دنبال چیست؟
همراهی پرهزینه امریکا و اتحادیه اروپا با اوکراین مقابل روسیه، در آغاز سومین سال از شروع جنگ اصلا شبیه روزهای ابتدایی نیست؛ چراکه نه تحریم روسیه و نه دو سال نبرد فرسایشی، مسکو را از اهداف ابتدایی‌اش منحرف و منصرف نکرده و حال درست در روزهایی که ارتش «ولادیمیر پوتین»، رئیس‌جمهور روسیه توفیقات بیشتری در میدان کسب کرده، امریکا در دورترین فاصله از کی‌یف در دو سال اخیر ایستاده است و تزریق‌های مالی اروپا هم به‌سختی کفاف بخشی از هزینه‌های نظامی اوکراین را می‌دهد. نه در میدان نبرد و نه لابه‌لای تحلیل روزنامه‌ها و رسانه‌های منتسب به متحدان کی‌یف، اوضاع اصلا به نفع اوکراین پیش نمی‌رود. احتمال جذب کمک‌های مالی از کشورهای آسیایی به‌ویژه عربستان سعودی از سوی زلنسکی نیز غیرمحتمل‌ترین گزینه است. با این مقدمه سفر غیرمنتظره زلنسکی به عربستان یا یک پرده دیگر از نمایش‌های احساسی و تبلیغاتی اوست یا در جست‌وجوی گزینه‌ای غیر از ادامه جنگ.
آن گونه که خبرگزاری رسمی عربستان سعودی (واس) گزارش داد «محمد بن سلمان»، ولیعهد عربستان سعودی در دیدار و گفت‌وگو با زلنسکی بر تمایل و حمایت کشورش از همه تلاش‌های بین‌المللی با هدف حل بحران اوکراین، رسیدن به صلح و ادامه تلاش‌ها برای کمک به کاهش اثرات انسانی ناشی از این بحران تاکید کرد. رئیس جمهور اوکراین نیز پس از پایان سفر خود به ریاض در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق)، نوشت که با ولیعهد عربستان درباره سازوکار صلح و پیشرفت‌هایی که در اجرای آن می‌توان به دست آورد، گفت وگو کرده است. وی تأکید کرد:« ما از تعهد ولیعهد سعودی به تلاش برای بازگرداندن صلح واقعی قدردانی می‌کنیم و از حمایت او سپاسگزار هستیم». مجموع موضع‌گیری‌هایی اتخاذ شده پس از سفر رئیس جمهور اوکراین به عربستان، تلاش زلنسکی را با هدفِ یافتن گزینه‌ای برای پایان جنگ به ذهن متبادر می کند. هرچند تأکید او بر شروطی چون خروج نیروهای روسیه از سرزمین‌های تصرف‌شده، هر تلاشی را شروع‌نشده عقیم می‌سازد. اما عربستان سعودی بعد از دو سال کجایِ منازعه میان روسیه و اوکراین ایستاده است؟
عربستان به دنبال چیست؟
عربستان سعودی روابط خوبی با کرملین دارد و در زمینه کاهش تولید نفت از طریق اوپک پلاس با مسکو همکاری میکند. ریاض همچنین یک روز قبل از سفر زلنسکی، میزبان «ویاچسلاو ولودین»، رئیس دومای روسیه، مجلس سفلی این کشور و تعدادی دیگر از مقامات روسی بود که گواه رابطه حسنه با مسکو است. بر این اساس برخی تحلیلگران استقبال ریاض از زلنسکی را در راستای تقویت چهره‌ای میانجی‌گرانه از عربستان و ولیعهد این کشور ارزیابی کردند؛ مشابه آنچه در جنگ اخیر غزه رخ داد. «الجزیره» در همین راستا با برشمردن اقدامات عربستان سعودی برای تنش‌زدایی از رابطه‌اش با ایران همچنین توافق صلح با یمن، سفر رئیس‌جمهور اوکراین را در همین مجموعه ارزیابی کرد. از نگاه ناظران، سران عربستان از جمله شخص بن سلمان تلاش دارند تا در معادلات منطقه‌ای و جهانی نقش میانجی‌گر صلح را ایفا کرده و از دیپلماسی نرم برای ارتقای جایگاه جهانی خود بهره بگیرند.
بن سلمان که به دنبال تبدیل عربستان به قدرت اول اقتصادی و گردشگری منطقه است، به مرور دریافته که غرب دیگر توان نقش‌آفرینی یک‌جانبه در جهان را ندارد؛ لذا رویکرد چندجانبه‌گرایانه را تنها راهکار تحقق اهدافش می‌داند. توسعه روابط با چین، روسیه، ایران و تلاش برای عضویت در بریکس در کنار حفظ رابطه با اروپا و آمریکا گواه رویکرد واقع‌گرایانه‌‌ای است که سران ریاض در پیش گرفته‌اند.
برخی نیز معتقدند سفر زلنسکی به عربستان هرچند غیرمترقبه و غیرمنتظره، فراتر از مناسبت‌های متعارف و دیپلماتیک نیست و نمی‌توان برای آن هدف یا دستاورد ویژه‌ای تراشید؛ کما اینکه او همزمان با سی‌ودومین نشست سالانه سران کشورهای عربی - 29 اردیبهشت – در عربستان به‌عنوان یک میهمان حضور یافت و حاضران هیچ تعهدی در قبال اوکراین نه در سخنان و نه در بیانیه پایانی نداشتند.
نورنیوز